Sposoby komunikacji – OSW dla niesłyszących

„Nie można żałować, że zna się kilka języków, ale można żałować, że zna się ich za mało, szczególnie jeśli stawką jest własny rozwój”
Komunikowanie się, inaczej porozumiewanie, to proces, dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje. W przypadku dzieci z ubytkami słuchu jest on co prawda utrudniony, ale możliwy. Zapraszamy do zapoznania się z metodami terapeutycznymi naszego OSW dla niesłyszących, które umożliwiają dzieciom rozwój językowy odpowiedni do wieku, a tym samym dostęp do edukacji. Pracujemy zarówno z dziećmi, które dzięki oprotezowaniu i procesom kompensacyjnym opanowują mowę werbalną w sposób naturalny, jak i z tymi, u których ubytki słuchu nie pozwalają na naturalny rozwój mowy werbalnej.
Przypominamy przy tym, że:

• proces terapeutyczno-edukacyjny dziecka z uszkodzonym słuchem w wieku przedszkolnym powinien być planowany w oparciu o ocenę funkcjonalną zachowań komunikacyjnych,
• podstawą do oceny postępów w rozwoju określonej formy komunikowania się powinna być obserwacja preferencji do porozumiewania się z użyciem języka dźwiękowego lub sposobu gestowo-mimicznego.

„Decyzja o wyborze sposobu komunikowania się powinna być podjęta przez rodziców, którzy muszą także poznać system językowy, którym posługuje się dziecko”. (Źródło: Przewodnik MEN „Jak organizować edukację uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”)

Jaką metodę komunikacji wybrać?

Nie ma jednej metody komunikacji, skutecznej dla wszystkich dzieci z ubytkami słuchu. Cokolwiek wybierzesz dla swojego dziecka bądź elastyczny i miej otwarty umysł na jego zmieniające się potrzeby. Myśl, jak je wspierać i w pełni rozwijać możliwości komunikacyjne. Jeśli rozwój językowy twojego dziecka przebiega harmonijnie (mieści się w przedziale normy) i umożliwia mu pełne uczestniczenie w życiu rodziny i budowanie przyjaźni z kolegami, Twój wybór prawdopodobnie jest słuszny. Jednak żaden specjalista nie powinien nalegać na kontynuowanie przez Ciebie wysiłków i starań, jeśli dana metoda nie wspiera rozwoju językowego Twojego dziecka stosownie do jego wieku i możliwości, nie wspiera jego rozwoju emocjonalno-społecznego i dobrego samopoczucia w rodzinie. Spróbuj postawić potrzeby dziecka na pierwszym miejscu.
Stosowane metody terapeutyczne:

• metody słuchowe: audytywno-werbalna i werbo-tonalna,
• dwujęzyczność (polski język migowy i język ojczysty),
• komunikacja totalna,
• komunikacja alternatywna:
  ◦ MAKATON,
  ◦ system PECs,
  ◦ symbole Blissa.

Polski Język Migowy

Polski Język Migowy (PJM) ma własną gramatykę i składnię – odmienną od języka polskiego uczonego w szkołach – i bazuje się na alfabecie palcowym (daktylografii). Wyróżnia go m.in. odwrotny szyk zdania (SVO/SOV) oraz bogata morfologia. Ogromną rolę w Polskim Języku Migowym odgrywają też środki wyrazu takie jak mimika czy położenie tułowia lub głowy. Nie bez przyczyny więc nazywany jest językiem wizualno-przestrzennym. W komunikacji wykorzystują go głównie osoby o głębokim stopniu uszkodzenia słuchu. Polskiego Języka Migowego nie należy jednak mylić z Systemem Językowo-Migowym (SJM), ponieważ ten drugi jest sztucznie stworzonym kodem języka polskiego. PJM natomiast stanowi naturalny, ojczysty język osób niesłyszących, a więc taki którego głuche dzieci uczą się od obojga głuchych rodziców.

Dlaczego warto uczyć się Polskiego Języka Migowego?

Istnieje wiele powodów, dla których warto uczyć się Polskiego Języka Migowego. Choć, jak wspomnieliśmy powyżej, jest on stosowany przeważnie przez osoby z bardzo dużym ubytkiem słuchu, jego nauka wskazana jest także dla osób z mniejszymi wadami. Jest to również świetne rozwiązanie dla rodziców niedosłyszących dzieci, ponieważ pozwoli to zbliżyć się do dziecka oraz wejść w jego świat. Co więcej, władanie tym językiem może przydać się nie tylko w życiu prywatnym, ale także zawodowym.

Otwiera on wiele możliwości oraz ułatwia kontakty z innymi osobami mającymi podobne wady słuchu. Jest to pełnoprawny środek komunikowania się i stanowi niezwykle wartościową umiejętność. Możliwość szybkiego, niczym nieskrępowanego porozumiewania się z innymi osobami funkcjonującymi w podobny sposób może pomóc Twojemu dziecku przełamać pewne bariery oraz nieśmiałość wytworzone przez posiadaną wadę słuchu. Jest to zatem również forma terapii. Kontakty z innymi dziećmi za pomocą wspólnego języka zbliżą je do siebie, a także w dużym stopniu wpłyną na jakość codziennego życia.

Ponadto, jako że jest to pełnoprawny język z dużą ilością słownictwa, jego nauka zapewnia dziecku dodatkowy, wielokierunkowy rozwój. Pomaga rozwinąć myślenie obrazowe i komunikować się na odległość. W naszym Instytucie staramy się wszystkim osobom ukazywać wartość płynącą z umiejętności porozumiewania się za pomocą Polskiego Języka Migowego oraz zwracać uwagę na kulturę, a także problemy dotykające osób głuchoniemych.